Türk Telekom’un Özelleştirilmesi – Bir Talan’ın Hikayesi

I- Türk Telekomu'un Çok Kısa Hikayesi

I- Türk Telekomu’un Çok Kısa Hikayesi

Temmuz 1881’de İstanbul Soğukçeşme’deki Posta ve Telgraf Nezareti binasıyla, Yeni Cami’deki postane arasında tek telli bir telefon çekildi. 23 Mayıs 1909’da İlk manuel telefon santralı, İstanbul Büyük Postane binasında 50 hatlık olarak tesis edildi. 6 Mayıs 1911’de İstanbul ve çevresinin telefon imtiyazı Herbert Lows Webb’e verildi. Webb,İstanbul Telefon Anonim Şirketi adıyla bir şirket kurdu. Hükümet, Birinci Dünya Savaşı başlayınca 14 Mart 1915’de şirkete el koydu. 28 Ağustos 1919’da şirket eski sahiplerine iade edildi.

İstiklal Savaşımız sırasında Türk Telgrafçıları büyük kahramanlıklar gösterdi. Atatürk “Umum telgrafçılarımızın teşebbüsât ve harekât-ı milliyemize ifa eyledikleri fedakârane hizmetlerinin millî tarihimizde mühim mevkii vardır. Kendilerine bu gün alenen teşekkür etmeyi bir borç addederim” diyerek, Telgrafçılarımızın İstiklal Savaşımıza katkılarını vurguladı.

Cumhuriyetin kurulmasından sonra da, yeni devlet Osmanlı Devletinin yaptığı uluslar arası anlaşmalara uymaya mecbur kaldığı için İstanbul Telefon Şirketini devletleştiremedi. Hatta,İzmir Belediyesi ve Ericsson Şirketinin oluşturduğu ortaklığa İzmir’de Telefon işletme yetkisi verdi.

Ancak, “Mâzide ve bilhassa Tanzimat Devri’nden sonra ecnebi sermayesi memlekette müstesna bir mevkiye mâlik oldu. Ve ilmî mânâsıyla denilebilir ki, devlet ve hükümet ecnebi sermayesinin jandarmalığından başka bir şey yapmamıştır. Artık her medenî devlet gibi, millet gibi yeni Türkiye de buna muvafakat edemez. Burasını esir ülkesi yaptırmayız” Diyen Atatürk’ün emriyle; 9 Nisan 1936’da İstanbul Telefon Şirketi, 24 Ocak 1938’de İzmir Telefon İşletmesi bedelleriödenerek devletleştirildi.

Yani: Bugün yapılanın tam tersi yapıldı.

Ve O günden bu yana Türk Telekom; mühendisinin, teknisyeninin, işçisinin, memurunun emeği ile atılım üzerine atılım yaptı. Ülkeyi dört baştan önce kurşun, sonra bakır, daha sonra da fiber kablolarla döşedi Çok yüksek bir sayısallaşma oranına ulaştı, kazancıyla uzaya uydular attı, onları işletti, Dünyanın 13. Büyük Sabit Telefon Operatörü olmayı başardı.

Bu başarı yakalanırken, milli telekomünikasyon sanayi oluşturmak için ARLA oluşturuldu.
ARLA, TELETAŞ’a dönüştürüldü…

Ve 1980’lerde esmeye başlayan ÖZELLEŞTİRME rüzgârı Türk Telekom’u (PTT’yi) sarsmaya başladı.

Önce Türk Telekom’un (PTT’nin) iştiraki TELETAŞ özelleştirildi ve milli telekomünikasyon tesisimiz, bir montaj ve pazarlama şirketine dönüştü… NETAŞ’taki PTT hisseleri Northern Electric’e satıldı… Özelleştirme, Türk Telekomünikasyon sektörüne böylece darbe üzerine darbe vurdu.

Kısacası, PTT 1840’lü yıllardan bu yana Telekomünikasyon teçhizatı yapan tesisler kurmuştur. Telgraf Fabrikası, ARLA, TELETAŞ, NETAŞ, İMODSAN ve PTT (Türk Telekom) Fabrika Müdürlüğü yokluklar içinde mucizeler gerçekleştirmiş, ama Yabancı Sermayenin güdümündeki Bürokrasi bunlara kilit vurmayı veya satmayı becermiştir. Bunlara kilit vuranlar da, satanlar da; Siyaset veya Yabancı Sermaye tarafından şu veya bu şekilde ödüllendirilmişlerdir.

1990’lu yıllarda Terör’de Türk Telekom (PTT) çalışanlarını da vurmaya başladı… 19 arkadaşımızı teröre kurban verdik…

Yine 1990’lı yıllarda Türk Telekom’un özelleştirilmesi yoğun olarak konuşulmaya başlandı…

24 Nisan 1995’de PTT’deki telekomünikasyon ve posta hizmetlerinin birbirinden ayrılmasıyla Türk Telekomünikasyon A.Ş. (Türk Telekom) kuruldu.

Uluslar arası Finans Kuruluşları (Dünya Bankası, IMF), AB ve ABD Türk Telekom’un özelleştirilmesini istiyordu. Bu istek çoğu zaman baskıya dönüştü. Çeşitli koalisyon hükümetleri (DYP-SHP; DYP-RP; ANAP-DYP; ANAP-BDP-DSP; ANAP-DSP-MHP) Türk Telekom’un satışını öngören kanunlar hazırladılar. Ama özelleştirme gerçekleşmedi…

Türk Telekom 2000 Yılında 4. GSM Operatörü Aycell’i kurdu, Aycell için Lisans bedeli olarak hazineye 2 milyar 500 milyon dolar ödedi…

3. GSM Operatörü Aria işletmecilikte sorunlarla karşılaşınca, Berlosconi ve Erdoğan’ın devreye girmesi sonucu; Aria’nın hissedarları (Telecom Italia Mobile (TIM) ve İşbank) ve Aycell’in hissedarı Türk Telekom mobil telefon operasyonlarını yeni bir şirkette birleştirme kararı aldılar. Yeni şirket (TT&TIM İletişim Hizmetleri A.Ş) resmi olarak 19 Şubat 2004 tarihinde kuruldu ve yeni marka Avea’nın 23 Haziran 2004 tarihinde lansmanı yapıldı. TT&TIM İletişim Hizmetleri A.Ş.’nin ticari ismi 15 Ekim 2004 tarihinde ‘Avea İletişim Hizmetleri A.Ş.’ olarak değiştirildi.

2005 Yılı Ocak ayına gelindiğinde, Telekom ihalesinde; Belgacom SA de Droit Public /Doğan Şirketler Grubu Holding / Emirates Telecommunicatıons Corporation (Etisalat)-Cetel Çalık Enerji Sanayi ve Ticaret A.Ş.-Dubai İslamic Bank Ortak Girişimi/ Koç Holding A.Ş.-Hacı Ömer Sabancı Holding A.Ş. Ortak Girişimi/ Mapa İnşaat ve Ticaret A.Ş./ Multi Global Link Sdn.Bhd./ Ordu Yardımlaşma Kurumu (OYAK)/ Saudi Oger Ltd./ SK Telecom Co. Ltd/., Telecom Italia Internatıonal N.V,/ Telefonica S.A/ Turkish Privatization Investors S.ar.I / Turktell Bilişim Servisleri A.Ş. liderliğinde 14 üyeli Ortak Girişim Grubu ön yeterlilik aldı.

4 Mart 2005 günü Oger Telecom Genel Müdürü Paul Doany, “Belki de Türkiye’de kamuoyunun yüzde 99.9, bizim yerimize Batılı bir şirketin Türk Telekom’un yüzde 55’ini almasının daha iyi olacağını düşünüyordur. Fakat biz Fransa, İngiltere, ABD, Güney Afrika, Portekiz, Romanya ve Almanya’da başarılı projelere imza atmış bir şirketiz. Masaya 1-0 yenik oturduğumuz söylenemez.”dedi.

Türk Telekom’u almaya en istekli firmalardan İspanyol Telefonica 21.04.2005 tarihinde Avea’nın yönetin yapısının belli olmamasını gerekçe göstererek ihaleden çekildiğini açıkladı.

14.11.2005 tarihinde Türk Telekom’un hisselerinin %55’inin Oger Telecom’a devri yapılarak Türk Telekom’un özelleştirilmesi gerçekleştirildi…

TÜRK TELEKOM Özelleştiğinde; 21.500.000 Hatlık Santral Kapasitesine, 80.000 Ankesörlü Telefona, 19.500.000 Sabit Telefon, 250.000 TT Net, 750.000 ADSL, Yüzbinlerce Kiralık Devre, F/R, Turpak, ISDN/PRI, ISDN/BA,NMT Müşterisine, 850 İşyerine, 3000 Telekom Bayisine, 35 milyon km’yi bulan bakır kablo şebekesine, 100 bin km’nin üzerinde F/O kabloya, AVEA’nın % 40 Hissesine, sahipti.

TÜRK TELEKOM dış veya iç kredi kullanmayan, borcu bulunmayan, tamamen özkaynaklarıyla yetinen, Dünyadaki nadir Telekom operatörlerinden biriydi. Hiç SSK ve Vergi borcu yoktu.

1999-2004 yılları arasında personel sayısında 15.000 azaltma gerçekleştirmişti…

2000, 2002, 2003 ve 2004 yıllarında en fazla Kurumlar Vergisi ödeyen şirketti, (2001 yılında dövizdeki olağanüstü artış nedeniyle birinci olan Merkez Bankasının ardından 2. olmuştur.) 2004 Yılı Cirosunun 9 katrilyon lira (9 milyar YTL), Brüt Kârının 3,3 Katrilyon Lira (3,3 Milyar YTL), Net Kârının 2,2 Katrilyon Lira (2,2 Milyar YTL), olduğunu, 1.14 Katrilyon Lira (1.14 milyar YTL) Kurumlar Vergisi beyan etmişti…

Üstelik Bu Başarıya;

Partizanca yapılan atamalara, yatırımların kısıtlanmasına, Hazine Müsteşarlığının, Rekabet Kurulu ve Telekomünikasyon Kurumu’nun engellemelerine, Kamu İhale Kanununun kısıtlamalarına, Yalnızca 1700 mühendisle hizmet vermesine, Finans, Pazarlama ve İşletme konusunda uzman eleman sayısının çok sınırlı olmasına, politik yönlendirmelere,

Personelinin 10 yıldır, özelleştirme stresi altında hizmet vermesine, GSM firmaları ile Türk Telekom aleyhine yapılan-yaptırılan ara bağlantı anlaşmalarına, gerek sahip oldukları, gerekse büyük reklam bütçeleri ile yönlendirdikleri medya kuruluşları aracılığı ile Türk Telekom aleyhine baskı unsuru oluşturan rakiplerine,

Rağmen ulaşmıştı.