Türk Telekom’un Özelleştirilmesi – Bir Talan’ın Hikayesi
V.C - Personel Giderleri Azalmadı
İçindekiler
V.C – Personel Giderleri Azalmadı
Özelleştirmeden önce Türk Telekom’a yöneltilen eleştirilerin başında, Türk Telekom’da çok fazla personel istihdam edildiği , personel giderlerinin maliyeti artırdığı, bunun da tarifelere yansıdığı yönündeydi.
Türk Telekom özelleşince personel sayısı ve toplam personel maliyeti azalacak, sonuçta fiyatlar düşecekti.
Türk Telekom kamunun yönetimindeyken de, IMF’in ve Hazine’nin yönlendirmesiyle; fazla emekli ikramiyesi vererek özendirme, emekliliği dolan personeli çalıştığı il dışına atayarak emekliliğe zorlama gibi personel sayısını azaltacak yöntemler uygulamış, ayrıca zorunlu durumlar dışında personel alımına gitmemişti. Bu uygulamalar sonucunda 1997 yılında 73.177 olan personel sayısı 2005 Yıl Sonunda 51.737’e düşürülmüştü. Otomasyonun yaygınlaşması, bazı iş ve işlemlerde hizmet alımına gidilmesi gibi nedenlerle personel ihtiyacının azalması iş ve işlemlerde bir aksaklığa yol açmadı. Ancak 1997-2005 arasında uygulanan personel politikaları, uzman personel (Mühendis, Teknisyen, İşletmeci, Finans Uzmanı, Pazarlama Uzmanı) sayısında da bir azalmaya yol açmıştı.
Türk Telekom özelleştiğinde uzman personelin tamamına yakınının başka kamu kuruluşlarına geçiş hakkı vardı. Buna karşın, düz işçilerin tamamı Türk Telekom’da kalacaktı. Bu durum Özelleşen Türk Telekom için kısa dönemde bir handikap teşkil ediyordu. Bu handikabı aşmak için daha önce ayrıntılı olarak açıklanan “Devlet Memurunu Kiraya Veren” 5457 Sayılı kanun çıkarıldı.
Özelleştirme sonrasında da Türk Telekom personel sayısını işleri aksatmayacak şekilde planlı bir şekilde azalttı. Personel sayısına azaltabilmek için çeşitli otomasyon (Kırsal santral otomasyonu, uz denetim, finans ve insan kaynakları programlarının merkezileştirilmesi) programlarına ve hizmet alım işlemlerine ağırlık verildi. Tüm Bunların sonucunda da, 2006’dan itibaren Türk Telekom’da personel sayısında önemli bir azalma oldu: [2005-2009 yılları Türk Telekom Faaliyet Raporları]
| 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 | |
| Sabit Hat Personel Sayısı | 51737 | 40647 | 37035 | 29769 | 27530 |
| Toplam Personel Sayısı | 53300 | 43047 | 40148 | 34.025 | 34086 |
2005 Yılı Sonundan 2009 Yıl Sonuna kadar Türk Telekom Personel sayısında %47 azalma olmuştur. Doğal olarak Personel Giderlerinin de %47 azalması gerekmez mi?
Gelin bu süreçte Türk Telekom’un personel giderleri bu süreçte nasıl değişmiş bir göz atalım: [2005-2009 yılları Kâr Zarar Cetvelleri ]
| 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 | |
| Personel Giderleri | 1.728.670.000 | 1.692.586.000 | 1.823.820.000 | 2.146.063.000 | 1.980.031.000 |
| Pers Başına yıllık gid. | 32433 | 39319 | 45427 | 63073 | 58089 |
2005 yılı sonundan 2009 yılı sonuna kadar Personel Sayısında %47 azalma olmasına karşın, Personel giderlerinin bu süreçte %10 artması düşündürücüdür. Personel başına düşen yıllık gider de 2005’den sonra yaklaşık %90 artmıştır.
Üstelik yeni işe alınan, giriş kademesindeki (Mühendis, Teknisyen, Tekniker, Uzman Yardımcısı) personele, görevden ayrılan personele nazaran çok düşük ücret ödenmektedir.
Buna rağmen personel giderlerindeki artışın iki açıklaması olabilir;
a) Sayıları çok sınırlı olan, çoğu Türk Telekom özelleştikten sonra transfer edilen üst düzey yöneticiler ile danışmanlara dört hatta beş sıfırlı maaşlar ödenmesi, (Poul Doany’nin 2006-2008 yıllarında Rahmi Koç’u bile geçerek Ankara’nın Gelir Vergisi Rekortmeni olması, Türk Telekom’da görev yapan üst yöneticiler ile danışmanların ücretlerinin yüksekliği hakkında bir fikir verir sanırız. Ayrıca, Türkiye’de Hangi Özel Sektör kuruluşunda bir üst düzey yönetici bir mühendisin 70-80 katı ücret almaktadır?)
b) Özelleşmeden sonra geçen dört yıllık süreçte, Türk Telekom iki Merkezli (Ankara-İstanbul) Genel Müdürlük yapılanmasından kurtulamamış, her hafta yüzlerce Türk Telekom çalışanı Ankara-İstanbul arasında mekik dokumuşlar, bunlara bir de Seminer Merkezi olarak kullanılan Antalya ilave edilirse, bu üç nokta arasında gidip gelen personele ödenen harcırahlar ve uçak paraları personel giderlerini önemli ölçüde artıran bir unsur olabilir. (Türk Telekom, elindeki video konferans imkanını neden kullanmaz da bu kadar çok harcırah ödemesi yapar ve personelin zaman kaybına neden olur, anlamak mümkün değil)
Türk Telekom ile ilgili yatırımcılarına rapor hazırlayan JP Morgan Analisti Malin Hedman 31 Mart 2008 tarihli raporunda , Paul Doany ile görüşmesine dayanılarak İnsan Kaynakları yönetimi konusunda şu bilgiye yer veriyor; “Şirket kârlılığında önemli unsur olan insan kaynaklarında yeniden yapılanmaya gidecek. Bu çerçevede A-yeni işe alımlarda gençler ve dolayısı ile daha düşük ücretliler işe alınacak. B-İşe alımlar ile sendikalı sayısı azaltılarak personel giderleri düşürülecek.”
Türk Telekom Yönetiminin insan kaynakları politikasını sadece kâr odaklı olarak yabancılara övünç kaynağı gibi anlatması çok düşündürücüdür. İnsan kaynaklarına verim arttırıcı önlemler yerine ücret düşürücü ve sendikalaşma karşıtı düşüncenin hakim olması Özelleştirmenin faziletleri hakkında nutuk atanların birazcık düşünmelerine yol açar mı acaba?
Türk Telekom özelleşince personel sayısı azaldı ama toplam personel maliyeti düşmedi.
Özelleştirmenin bu hedefi de gerçekleşmedi.
